Franz Mauve. Zapomniany niemiecki admirał z Katowic i wielka bitwa pod Skagerrakiem

Admirał Franz Mauve, niemiecki admirał z Katowic, podczas I wojny światowej dowodził eskadrą pancerników Kaiserliche Marine w największej bitwie morskiej świata. W jego rodzinnym mieście nikt o nim nie pamięta.

Franz Leopold Siegfried Mauve urodził się 11 listopada 1864 w Katowicach.

W roku 1887 wstępuje do Szkoły Marynarki w Mürwik. Po jej ukończeniu zostaje oficerem marynarki. Pierwsze samodzielne dowództwo otrzymuje w 1908 roku.

Franz Mauve dowodzi

Powierzony mu okręt to krążownik SMS Victoria Louise, noszący imię ukochanej córki cesarza Wilhelma II. Stosunkowo nowy, ale wobec błyskawicznego postępu dokonującego się w budowie okrętów na przełomie XIX i XX wieku szybko stał się przestarzały, a w związku z tym przekwalifikowany na jednostkę szkolną. Na jego pokładzie Mauve odbywa więc rejs z kadetami na Morze Śródziemne. Wyruszają w lipcu 1908 r. Po drodze przyczyniają się do rozwoju nauki, gdy przewożonemu przez okręt balonowi udaje się wzbić na rekordową wysokość niemal 22 kilometrów. Zaś po dotarciu na Sycylię marynarze Victorii Luise przyłączają się do akcji ratunkowej w zrujnowanej przez trzęsienie ziemi Mesynie, niosąc pomoc mieszkańcom miasta. 10 marca 1909 okręt zawija do macierzystej Kilonii, rejs szkolny dobiega końca. Ale Mauvego czekają kolejne. Wpierw krótki po Bałtyku, później znaczne ambitniejszy, bo przez Atlantyk do USA. W Nowym Jorku Victoria Luise uczestniczy w obchodach "Hudson-Fulton", zorganizowanych dla upamiętnienia 300-lecia pierwszego rejsu po rzece Hudson oraz 100-lecia uruchomienia parowej żeglugi na trasie Nowy Jork - Albany. Będąc już na półkuli zachodniej, Victoria Luise odwiedza jeszcze Wielkie i Małe Antyle.

Krążownik szkolny Victoria Luise
SMS Victoria Luise w Nowym Jorku

W październiku 1911 Mauve otrzymuje dowództwo pancernika SMS Pommern. Dowodzi tym okrętem przez blisko dwa lata, a schodząc z jego pokładu we wrześniu 1913 nie zdaje sobie jeszcze sprawy z tego, w jak tragiczny sposób splotą się ponownie ich losy.

Mimo iż w pokojowej służbie, Mauve zdobywa jednak szereg odznaczeń, m.in. Order Czerwonego Orła 3 Klasy z Wstęgą i Mieczami i Order Królewskiej Korony z Gwiazdą. 22 marca 1914 roku Mauve otrzymuje patent admiralski. Na liście starszeństwa niemieckich kontradmirałów plasuje się na 22., ostatnim miejscu. Niemniej wreszcie jest oficerem flagowym i teraz powinno być już tylko lepiej. Przynajmniej w czas pokoju.

Admirał Franz Mauve
Franz Mauve urodził się w Katowicach

Outsiderzy Mauvego

Kilka miesięcy później wybucha I wojna światowa. W sierpniu 1915 Mauve zostaje mianowany dowódcą 2. Eskadry Pancerników, którą dowodzi z pokładu SMS Deutschland. Mauvemu podlegają jeszcze dobrze mu znany Pommern, ochrzczony mianem jego ojczystej prowincji Schlesien, Hannover, Hessen oraz pancernik, który za niespełna ćwierć wieku zapisze się w historii powszechnej: Schleswig-Holstein. Z punktu widzenia nowoczesnej wojny morskiej - a taką prowadzą Niemcy z Anglią na Morzu Północnym - potężne skądinąd okręty Mauvego są jednak beznadziejnie przestarzałe. Nawet najsłabsze z niemieckich drednotów, czyli nowoczesnych pancerników tworzących rdzeń Hochseeflotte, Floty Pełnomorskiej, mają ponad dwukrotnie większą siłę ognia. Zaś Royal Navy dysponuje pancernymi mastodontami, które są w stanie zdmuchnąć Deutschlanda i jego pobratymców z powierzchni morza jedną salwą. Ale Mauve chce się bić.

W 1916 roku dowódca Hochseeflotte admirał Reinhard Scheer waha się, czy włączyć stare pancerniki eskadry Mauvego do swych sił, rozpoczynających ryzykowną operację, w trakcie której prawdopodobnie dojdzie do wielkiej bitwy. Względy wojskowe kazały rozważyć, czy eskadra powinna zostać włączona do sił wyruszających na operację, czy też należało pozostawić ją w porcie - napisze później w swoich wspomnieniach. Scheer postanawia skonsultować się z jej dowódcą. W wyniku spotkania z Mauvem, do którego dochodzi w w maju w Wilhelmshaven, Scheer podejmuje decyzję: 2. Eskadra Pancerników wyjdzie w morze w składzie Hochseeflotte.

Należało również mieć na względzie honor i uczucia załóg, które nie chciały nawet słyszeć o zaliczeniu ich samych oraz ich okrętów do drugiej kategorii. Dla pancerników ograniczenie działalności wyłącznie do ochraniania Zatoki Niemieckiej bez jakichkolwiek widoków na nawiązanie kontaktu bojowego z przeciwnikiem (którego wyczekiwały przez półtora roku) byłoby przyczyną gorzkiego rozczarowania - uzasadni swą decyzję Scheer. O duchu bojowym i morale załóg starych pancerników z całą pewnością poinformował go właśnie Mauve. Admirał z Katowic stanowczo domagał się zgody dowódcy na udział swoich okrętów w akcji floty. Nie mogę zaprzeczyć, że poza wstawiennictwem dowódcy II Eskadry admirała Mauve, także i moje poprzednie związki z nią spowodowały podjęcie decyzji, by nie rozczarować tej jednostki pozostawieniem jej w porcie - dodaje Scheer.

Reinhard Scheer
Admirał Scheer był dowódcą Mauvego w bitwie pod Skagerrakiem

Bitwa pod Skagerrakiem - triumf i tragedia

Hochseeflotte wychodzi w morze. Jej szyk otwierają najnowocześniejsze niemieckie pancerniki, zamykają - outsiderzy Mauvego. 31 maja 1916 na Morzu Północnym dochodzi do bitwy morskiej, którą Niemcy nazwą bitwą koło Skagerraku, zaś Brytyjczycy - Jutlandem. Okaże się największym bojem pancerników w dziejach. Umiejętnymi, zaskakującymi przeciwnika manewrami Scheerowi udaje się wyprowadzić swe słabsze siły z zastawionej przez Royal Navy pułapki. Niemcom sprzyja w tym kiepska widoczność. Być może to ona tylko ratuje okręty Mauvego, gdy w jednym z najbardziej dramatycznych momentów walki manewr Scheera ustawia je na najbardziej eksponowanej na nieprzyjacielski ostrzał pozycji. Z trudnego położenia wychodzą jednak niemal bez szwanku.

Szczęście opuszcza je dopiero w nocy, gdy Hochseeflotte usiłuje przerwać się z powrotem do własnych baz. Podczas skrytego przejścia przez szyki Brytyjczyków, Niemców raz po raz atakują niszczyciele. Torpeda, a może dwie, odnajdują w mroku drogę do burty Pommerna, idącego tuż za flagowym Deutschlandem. Trafienie wywołuje wybuch magazynu amunicji. Gwałtowna eksplozja przełamuje pancernik na pół. Ginie cała załoga - 844 ludzi.

Główne siły Hochseeflotte triumfalnie wracają do baz. Niemcy, choć musieli umykać z pola bitwy, nie mogąc sprostać przewadze ogniowej przeciwnika, zadali mu jednak poważne straty, o wiele większe niż ponieśli sami. Dlatego uważają się za zwycięzców. Ale Mauve zatopienie Pommerna musi odczuwać głęboko i boleśnie. Dowodząc nim wcześniej, z pewnością poznał osobiście wielu oficerów i marynarzy służących na pancerniku. Jego unicestwiona załoga to aż około jednej trzeciej wszystkich poległych w bitwie Niemców.

Zapomniany admirał

25 listopada 1916 Mauve zostaje awansowany do stopnia wiceadmirała. Jego kariera trwa, jednak wojna w 1918 roku kończy się przegraną Niemiec. Pokonane, zmuszone zostają do wydania zwycięzcom swoich najlepszych okrętów. W 1919 roku trzon Hochseeflotte idzie na dno brytyjskiej bazy Scapa Flow, zatopiony przez własne załogi. Paradoksalnie, unikają tego losu dawne pancerniki Mauvego, którymi państwa Ententy jako przestarzałymi wzgardziły, zezwalając Niemcom na ich zachowanie.

W wyniku przegranej I wojny światowej Niemcy tracą też część Śląska na rzecz odrodzonej Polski. W 1922 roku rodzinne Katowice Mauvego przyłączone zostają do II RP.

Franz Mauve umiera 12 grudnia 1931 roku w Berlinie.

Dziś w Katowicach nie pamięta o nim niemal nikt.

Subskrybuj 24kato.pl

google news icon