Czy Wymysłów to katowicki kuzyn Wilamowic? Kluczem do odpowiedzi jest... niemieckie imię Wilhelm.
Na skraju zachodnich Katowic, między Kłodnicą a Ślepiotką, kryje się osiedle, które na pierwszy rzut oka nie ma w sobie nic zagadkowego. Wymysłów, dawna osada pomiędzy wsiami Ligota i Panewniki (formalnie przysiółek tych ostatnich), to część dzielnicy Ligota-Panewniki, wykorzystana obecnie głównie pod zabudowę mieszkaniową. Jadąc ulicą Panewnicką, nawet nie zorientujemy się, że przez Wymysłów przejeżdżamy. Ale wystarczy jedno skojarzenie, by naprowadzić nas na zaskakujące odkrycie: Katowice mają tam swoje Wilamowice.
Trop: Wilhelmsau, Wilhelmshau, Wymysoü
Wilamowice – niewielkie miasto województwa śląskiego (choć leży w w Małopolsce) – znane jest z unikalnego języka wilamowskiego i oryginalnego pochodzenia. W macierzystym języku nazywa się Wymysoü, co wywodzi się od niemieckich form Wilhelmsau („błonie Wilhelma”) lub Wilhelmshau („wyrąb Wilhelma”). To nazwa osady założonej przez kolonistów, sprowadzonych przez księcia cieszyńskiego w XIII wieku, a przybyłych gdzieś znad środkowego Renu i Menu.
A Wymysłów w Katowicach? Również może pochwalić się średniowiecznym rodowodem. Wiadomo, że istniał już w XIV wieku i był kiedyś przysiółkiem Panewnik. Nazwa Wymysłowa wydaje się śląska, lokalna, słowiańska w brzmieniu, ale... czy na pewno? Jeszcze na tzw. mapie Wielanda z roku 1852 Wymysłów figuruje jako Wemislo.
Wymysłów od Wilhelmshau? Brzmi znajomo!
Owszem, słowo „Wymysłów” może pochodzić od „wymysł” – czyli „wymyślone miejsce”, „nowa osada”. Ewentualnie Wymysłów mógł założyć człowiek zwany Wymysłem (zdarzają się wszak różne dziwaczne przezwiska). Ale równie dobrze Wymysłów może być efektem językowej ewolucji nazw Wilhelmshau lub Wilhelmsau. Tak lub podobnie mogła brzmieć pierwotna nazwa Wymysłowa, nadana mu na cześć jego założyciela, Wilhelma. Także i tutaj, podobnie jak w Wilamowicach, nazywałby się przywódca przybyłych gdzieś z głębi niemieckiej Rzeszy osadników, który uzyskawszy odpowiedni książęcy przywilej, założył swą osadę na porębie po wykarczowanym lesie – „wyrębie Wilhelma”. Podobnie przecież, na miejscu wydartym puszczy, powstawały inne okoliczne wsie, jak np. Panewniki, Paniowy czy Paniówki, których nazwa prawdopodobnie pochodzi od pozostałych po wycince pniaków.
Skoro od Wilhelmshau lub Wilhelmsau pochodzi Wymysoü (czyli lokalna nazwa Wilamowic), to nic nie stoi na przeszkodzie, by analogicznie wywieść pochodzenie nazwy Wymysłów.
Oba miejsca, Wilamowice i Wymysłów, powstały w podobnym czasie. A w związku z tym nie tylko w podobnym kontekście osadniczym, ale prawdopodobnie i i językowym. Dopiero później ewolucja ich nazw poszła odrębnymi już drogami.
Czy mieszkańcy Wymysłowa wiedzą, że ich osiedle może mieć wspólne korzenie z najbardziej językowo unikalnym miastem w Polsce, o którym ostatnio wyjątkowo jest głośno za sprawą zawetowanej przez prezydenta ustawy? W każdym razie nasz Wymysłów zasługuje na uwagę. Może nie tylko jako część Katowic, ale jako ich własne, zapomniane Wilamowice.
Może Cię zainteresować:
